Kies zelf maar

Zit je lekker? Ja? Heb je een beetje tijd? Ja? Goed zo, want mijn boek is uit, alle messen binnen mijn bereik heb ik geslepen, liefkozingen met mijn lieftallige vriendin zit er voorlopig ook niet in, vanwege de hitte en de muggen. En dus heb ik tijd over. Tijd om een verhaaltje te schrijven..
Ik zit al een tijdje te twijfelen wat de titel zou moeten worden van dit stuk:
Ofwel ‘Chocomano’ ofwel ‘kaka in de broek’, ik zal jullie bij deze zelf de keuze laten.
Chocomano is een werkelijk prachtige man. Kaka in de broek spreekt eigenlijk voor zich en is als zodanig altijd goed als een titel van een tekstje. Laat me beginnen bij chocomano.
Het was in de eerste week dat ik chocomano leerde kennen, het was vroeg in de ochtend dat deze oude man (grof geschat rond de 70 jaar) binnen kwam in ons kantoor. Een prachtig gezicht, mager, laat ons zeggen bescheiden gekleed, maar niet zodanig dat hij hier buiten de boot valt. Hij ziet eruit alsof hij uit een aanzichtkaartje komt gewandeld. Het is een vrolijke man, een vriendelijke man, met een mooie glimlach.
‘¿Hola como estan? ¡Oh que lindo tu hijo!’ Wat een mooi kindje, zegt ie (dat sloeg op Sam, die krijgt hier veel meer aandacht dan Auke, misschien omdat ze zijn naam beter kunnen onthouden). ‘En wat een mooi gezichtje!’ roept hij uit. ‘Danku’, zeg ik, (op mijn allervloeiendste spaans) ‘u hebt zelf ook een mooi gezicht.’
´Oh no papasita, vroeger was ik mooi, nu heb ik een gezicht als de achterkant van een olifant´.
’Dat..‘, zeg ik hem ‘is er juist zo mooi aan’.
Er volgt een kort praatje: wat we hier doen, waar we spaans hebben geleerd, ik vraag hem of hij hier woont…?
‘Nee hoor, maar ze hebben mijn broer afgelopen week vermoord, dus ik ben hier om de politie te spreken’. Het komt er tamelijk gemakkelijk uit. Ik denk dat hij een grapje maakt. Hij lijkt ook gewoon vrolijk. Dat was het eerste contact.
Een paar dagen later vraagt Carlos of ik mee ga. Carlos is zogezegd diegene die me zegt wat ik moet doen, zelden met veel woorden, zo ook nu. We komen aan bij het politiebureau, ik vraag wat we gaan doen, hij zegt dat we chocomano bijstaan in de vervolging van de moordenaar van zijn broer. En wat moet ik dan doen…? Kom maar gewoon mee, zegt Carlos. Dus ik sta erbij, handen geschud met de hele familie van chocomano, we gaan van hot naar her en ik sta er de hele tijd bij. Je verstaat er ook niet veel van als deze mensen met elkaar spreken, er wordt veel gemompeld, en het lijkt me een soort dialect.
Ik word meermaals bedankt om te komen, ga toch alsjeblieft zitten. Na een half uurtje voel ik mij opperst nutteloos en besluit ik voorzichtig naar buiten te sluipen. ‘ven! ven!’ ze roepen me snel weer naar binnen, ‘ga toch zitten’. Ze vinden mijn aanwezigheid kennelijk niet zo nutteloos als ik zelf. Na een uurtje loopt iedereen naar buiten, ik word nogmaals bedankt. En ik loop ietswat verdwaasd naar huis.. Chocomano maakte dus toch geen grapje.
De daarop volgende dagen zie ik chocomano af en toe. Buiten het feit dat hij af en toe vertelt dat zijn broer vermoord is, valt er aan zijn gedrag maar amper te merken dat er zoiets ingrijpends is gebeurd. Hij is vriendelijk, vrolijk, maakt grapjes, vertelt graag verhalen. Is dat dan het beruchte cultuurverschil, of is dat gewoon chocomano? Een beetje van beide, denk ik.
Ik ontdek dat Chocomano 41 jaar lang gids is geweest, in samenwerking met onze bazin. Het verklaart waarom hij hier in het kantoor komt douchen en zo vaak langskomt. Hij weet alles van de natuur en hoe die te gebruiken. Niet door een gidsenopleiding of buitensporige interesse, maar gewoon omdat hij erin is opgegroeid. Het is voor hem een way of life. Het komt zo natuurlijk als zijn eigen hartslag. Er is een zichtbaar groot respect voor hem op het kantoor en hij maakt onze kindjes blij met de meest wonderbaarlijke geluidjes, van brulaap tot papegaai, hij kan ze allemaal nadoen. Hij doet in mijn beleving niks onder aan Steve Irwin, niet in kennis en niet aan charisma.
We gaan naar de jungle.. Chocomano is op dat moment ook in de jungle, waar hij de avonden vult met het vertellen van verhalen bij het kaarslicht. Wij verstaan er maar weinig van, maar het jonge werkvolk rondom de tafel laat zich graag door hem vermaken.
Als bedanking voor het fijne werk dat we al geleverd hebben, mogen we op verkenning in de jungle met de bazin. Ook een bijzondere vrouw, waar ook veel over te vertellen valt, maar niet dezelfde hartelijkheid als chocomano, en dus niet het onderwerp van mijn ontzag. Chocomano gaat mee op tocht, en dat verheugt me. Ik heb natuurlijk massa’s vragen. Waar dient die plant voor? Van welk boomsoort maken ze de boten? Hoe hoog wordt zo’n boom dan?
Over die laatste vraag moet hij even nadenken? ‘Hmm, geen idee’, zegt ie, ‘dat heb ik eigenlijk nog nooit gemeten’. En zo simpel is het, de vraag is nooit in hem opgekomen.
Mijn kennis van de natuur komt uit boekjes. Ik denk te weten dat een zomereik 40 meter hoog kan worden en meestal zo’n 300 jaar oud. Ik denk dat van nog meer bomen te weten en prijs mezelf vanwege mijn kennis erover. Maar wat ben je er eigenlijk mee. Zolang de boom groot genoeg is om er een goede boot van te maken, heb je niet meer nodig toch?
Ik zou willen dat je hem zou kunnen leren kennen. Niet omdat hij zo overdreven bijzonder is, maar juist omdat hij zo vanzelfsprekend zichzelf is, en juist prachtig daardoor.
Dat geldt voor veel dingen hier, ze zijn onlosmakelijk zichzelf. Niet dat er hier geen sociale regels gelden, dat zou natuurlijk onzin zijn. Maar op een of andere manier vind ik het prachtig om de straatjongens besjes te zien plukken, twee kerels een boot te zien starten, het gemak waarmee ze bezine overpompen. Zo simpel als ademen. Mijn tante zou zeggen dat het niet aan hen ligt, maar aan mijzelf. Dat alles wat je om je heen waarneemt een weerspiegeling is van wat er binnen in gebeurt. Maar goed, genoeg gezever, jullie trappelen natuurlijk van ongeduld om te horen over die kaka in de broek. Een beetje banaliteit kan immers geen kwaad.
Drie van ons voltallig gezinnetje hebben op deze reis kaka in de broek gedaan. Sam deed het redelijk schaamteloos en ondoordacht, Auke werd ietwat verbaasd wakker in een kleine plas excrementen en de derde zullen we hier wegens overduidelijke redenen niet bij naam noemen.
Het was een dinsdag nacht. Céline en ik hielden om de beurt wacht bij het toilet. We waren bang dat deze zich eenzaam zou voelen en besloten haar met ons gezelschap te vereren. Keer op keer brachten we iets voor haar mee. De ene keer was de boodschap groot de andere keer klein, maar de substantie van onze giften waren keer op keer vloeibaar. En niet altijd kwam de boodschap in voltallige hoeveelheden op de plaats van bestemming terecht. Het moet dus ergens onderweg naar het toilet verloren zijn gegaan… kaka in de broek.
De ochtend daarop voelde we ons allebei niet lekker. Ik deed een extra dutje, Céline was dapper aan het werk geslagen. Na de middag voelde ik me wel goed, maar Céline kwam geel, duizelig en vol zeer naar beneden. Het ging eigenlijk echt niet goed. Ze hebben haar naar het ziekenhuis gebracht waar ze flauw is gevallen op het wc. Diagnose: salmonella. Ze heeft die avond en dag erna met een zakje vloeistof aan haar arm doorgebracht. Diarree, overgeven, ze was echt goed ziek. Gelukkig knapte ze snel weer op en ondertussen mogen we haar volledig genezen verklaren. De oorzaak werd gezocht in een verfrissend drankje, tamarindo. Een goedje dat ik nog nooit in mijn leven had gezien, maar dat desalniettemin bekend staat als een drankje dat de darmen spoelt. Ook de bolivianen ondervinden er weleens de nadelen van.
En nu komt er dan toch weer een verrassend stukje cultuurverschil. De dag nadat onze collega Céline doodziek had gezien (zorgzaam naar het ziekenhuis heeft begeleid, bij hoog en laag beweerde dat de tamarindo de oorzaak was en met liefde een soepje voor haar had gemaakt dat haar beter zou maken) bood ze ons weer een verfrissend drankje aan: tamarindo.
Ik heb dit aanbod op vriendelijke wijze afgeslagen.
Onze tijd in Rurrenabaque loopt op een einde. Als alles mee zit hebben we begin volgende week onze vlucht naar Lima. Dat betekent dat we afscheid nemen van een aantal dingen. Het werk hier, de crèche, de rivier waar ik al veel fijne momenten aan heb beleefd. Maar het volgende vind ik niet erg om achter te laten. Te beginnen bij de hitte. Mijn lijf is hier niet voor gemaakt. Ik zie er de hele dag uit alsof ik met kleren en al in de douche ben gestapt. Ook de muggen ga ik niet missen. Ik heb zo de gewoonte om elke dag een twintigtal muggetjes dood te slaan. Tien met de ene en tien met de andere hand. De linkerhand van een ninja zou immers net zo dodelijk moeten zijn als zijn rechterhand. Wellicht dat mijn ninjaskills zich in Peru verder kunnen ontwikkelen in confrontatie met de straathonden. Tien met de linker- en tien met de rechterhand.
We houden je op de hoogte.
Gijs